همه‌چیز درباره‌ی گرافیست‌شدن: درآمدزایی از دنیای رنگ و طرح
تصویرسازی یکی از نخستین هنرهایی بود که بشر اولیه برای انتقال مفاهیم، پیام‌ها، نیازها و احساسات خود به آن پرداخت. نقش‌های برجای‌مانده از دیواره‌های غارهای باستانی لاسکو و آلتامیرا، نشان از قدمت هنر تصویرگری دارد.
هنرمندان به‌عنوان طلایه‌داران فرهنگ جامعه، از همان دوران نخستین روزهای پیدایش بشر همواره در پی ماندگار کردن پیام خود بوده‌اند. هنر گرافیک یا تصویرسازی همان ابزاری است که می‌تواند به ماندگاری، ساده‌سازی و افزایش تاثیر مفاهیم و پیام‌ها کمک کند.
گرافیک، خود عنوانی قدیمی برگرفته از واژه‌ی یونانی Graphien، به‌معنای نگاشتن، طراحی و ترسیم است. گرافیک هنر انتقال یک (یا چند) پیام ازطریق تصویر به مخاطب است. درواقع، تصاویر و حروف در آثار گرافیکی، بارِ رساندن پیامِ اثر را برعهده دارند. هرچند گرافیک هنری کهن به‌شمار می‌رود، اما توسعه‌ی آن در پی انقلاب صنعتی و رونق تولید انبوه شتاب گرفت؛ چرا که معرفی و شناساندن انبوه کالاها در گرو تبلیغات بود تا مشتری در انتخاب خود دچار سردرگمی نشود. طبیعتا، تبلیغ یک محصول برای عموم مردم مستلزم زبانی مشترک و همه‌فهم است که بتواند ضمن جلب نظر مخاطبان، خواسته‌ی تولیدکننده‌ی محصول را نیز برآورده سازد. این زبان مشترک و فراگیر، زبان تصویر است. امروزه حضور طراحی گرافیک در تبلیغات (تجاری، فرهنگی و…) بهقدری چشم‌گیر و اثربخش است که همواره از گرافیک به‌عنوان نخستین جلوه‌گاه عناصر دیداری در تبلیغات یاد می‌شود.
هنر گرافیک در ایران نیز سابقه‌ای طولانی دارد. نگاهی به آثار و سنگ‌نبشته‌ها و دیوارنگاری‌های باستانی، از محوطه‌ی باستانی تیمره در خمین گرفته تا تخت‌جمشید و طاق‌بستان، نشان از دیرینگی تصویرگری در میان هنرمندان ایرانی دارد. اما آن‌گونه که مرتضی ممیز، پدر گرافیک نوین ایران می‌نویسد، تاریخچه‌ی نخستین طراحی نوین آگهی به سال ۱۹۰۸ (حدود ۱۲۸۷ شمسی) و در گوشه‌ای از تهران بازمی‌گردد. از آن پس، طراحی گرافیک ایران به‌مرور سبک و سیاقی غربی را به خود گرفت و در پی آن، دانشکده‌ی هنرهای عالی دانشگاه تهران نیز در سال ۱۹۴۱ ( ۱۳۲۰ شمسی) تأسیس شدند و دوره‌های هنری گرافیک و طراحی در آن ارائه شد. دانش‌آموختگان این دانشکده، بنیان‌گذار بسیاری از کارگاه‌های خوش‌نام گرافیک در تهران هستند. در سال ۱۹۶۴ اولین نمایشگاه گرافیک در تهران برگزار شد و از آن پس طراحان گرافیک ایران آثارشان را در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی بسیاری به‌نمایش گذاشتند.
چرا باید گرافیست شوم؟
هنر گرافیک نوین شاخه‌های متعدد و متنوعی دارد. از یک سو به عرصه‌ی تبلیغات فرهنگی و تجاری و از سوی دیگر در سینما و تلویزیون کاربرد دارد. این هنر به معماری و عناصر طراحی محیطی نظیر علائم راهنمایی و رانندگی و زیباسازی فضاهای شهری نیز ورود پیدا کرده و از دیگر سو مواردی چون طراحی تمبر و اسکناس، طراحی کاشی، کاغذهای بسته‌بندی، کاغذ دیواری، پارچه و… را نیز شامل می‌گردد. با‌این‌حساب، امروزه کم‌تر حیطه‌ای یافت می‌شود که خالی از آثار گرافیست‌ها و رگه‌های خلاقیت آن‌ها باشد. افزایش پیچیدگی فناوری نیز موجب گسترش دامنه‌ی وظایف و نیاز روزافزون به مهارت‌های طراحان گرافیک و به‌تبع آن، ایجاد یک بازار کار جذاب و پرمتقاضی برای این رشته شده است. در ادامه‌ی این مقاله، بررسی جامعی از وظایف طراحان گرافیک، وضعیت بازار کار و همچنین برنامه‌های آموزشی و مدارک تحصیلی در این رشته صورت گرفته است.
وظایف یک گرافیست چیست؟
طراحی گرافیک، رشته‌ای متنوع و با تخصص‌های گوناگون است که از آن جمله می‌توان موارد زیر را برشمرد:
طراحان گرافیک، ایده‌ها و پیام‌های الهام‌بخش و آگاهی‌دهنده را ازطریق آگهی، بروشور و دیگر ابزارهای ارتباطی به مخاطب انتقال می‌دهند. بعضی از طراحان گرافیک برای شرکت‌های تخصصی در زمینه‌ی طراحی یا به‌عنوان عضوی از یک تیم سازمانی کار می‌کنند، و سایر آن‌ها به‌شکل فریلنسینگ و به‌طور مستقل فعالیت می‌کنند. طراحان گرافیست از مجموعه‌ای از ابزارهای پیچیده‌‌ی گرافیکی برای طراحی و تغییر در متن و تصویر، رنگ‌بندی، طراحی تصاویر ثابت و متحرک و ساخت انیمیشن استفاده می‌کنند.
بیشتر طراحان گرافیک برای تحویل به‌موقع پروژه، به‌صورت تمام‌وقت کار می‌کنند. ازاینرو نباید این شغل را به‌عنوان کاری پاره‌وقت قلمداد کرد. شغل گرافیک مستلزم انعطاف‌پذیری بالا و قدرت تعامل خوب با کارفرمایان است. به‌این‌ترتیب ممکن است ناچار شوید بخشی از اوقات فراغت‌تان را نیز صرف ملاقات و هماهنگی با کارفرما و پیگیری امور کنید.
همانند بسیاری از مشاغل و حرفه‌های دیگر، خدمت‌رسانی شایسته به مشتری و جلب رضایت او کلید موفقیت در این شغل است. وانگهی، موفقیت در شغل طراحی گرافیک در گرو یادگیری شیوه‌ی درست عقد قرارداد، بازاریابی و ایجاد و توسعه‌ی پایگاه مشتریان است.
ارتباطات در قلب این حرفه قرار دارد. هرچند گرافیست‌ها کمابیش با ابزارهای هنری سر‌و‌کار دارند، اما آن‌ها هنر را برای هنر انجام نمی‌دهند. باورمندان به فلسفه‌ی «هنر برای هنر» بر این عقیده‌اند که باید تنها در پی زیبایی هنر بود و هنر را تنها به خاطر خود هنر ستایش کرد و از آن هیچ کاربردی را توقع نداشت. به‌عقیده‌ی آن‌ها هنر باید آزاد و مستقل باشد و لذا به‌محض اینکه مفید و سودمند شد، زیبایی و ارزش خود را از دست می‌دهد. پس به نظر آن‌ها، تنها فایده‌ی هنر زیبایی آن است. با‌این‌وجود، طراحان گرافیک باید ضمن خلاقیت و چاشنی‌کردن ذوق هنری خود، خواسته‌ها و اهداف مشتری را دستمایه‌ی انتقال پیام قرار دهند.
طراحان علاوه‌بر تسلط بر مهارت‌های عمومی، ممکن است در رشته‌ای خاص از گرافیک تخصص داشته باشند. تخصص‌های رایج گرافیک عبارت‌اند از:
برخی طراحان ترجیح می‌دهند که کار خود را به تخصص مورد علاقه‌اشان محدود کنند. بااین‌حال، تخصص‌های متعدد می‌تواند درکنار افزایش کمّ و کیفِ مشتریان، موجب ارتقاء فرصت‌های پیش‌رو شود.
گرافیست‌های ایرانی و خارجی چقدر حقوق می‌گیرند؟
میزان دستمزد طراحان گرافیک در سراسر جهان متغیر بوده و وابسته به عواملی چون تجربه، تحصیلات، کارفرما و موقعیت جغرافیایی است. طبق گزارش BLS، میانگین دستمزد سالانه‌ی ملی برای طراحان گرافیک آمریکایی در سال ۲۰۱۴ معادل ۴۵،۹۰۰ دلار بوده است، درحالی‌که ۱۰ درصد از طراحان گرافیک در همین سال عددی بیش از ۷۷،۴۹۰ دلار دریافت کرده‌اند.
فارغ التحصیلان رشته‌های گرافیک می‌توانند حرفه‌ی خود را به‌عنوان مدیر هنری، طراح چند رسانه‌ای، گرافیست وب، طراح و طراح صنعتی دنبال کنند. نمودار زیر نشان‌دهنده‌ی میانگین دستمزد دریافتی سال ۲۰۱۴ مشاغل مرتبط با گرافیک در آمریکا است:
طراحان گرافیک با بالاترین میزان دریافتی عموما دوره‌های آموزشی پیشرفته‌ای را می‌گذرانند و برای شرکت‌های تخصصی در زمینه‌ی طراحی کار می‌کنند. Payscale.com گزارش می‌دهد که شهرهای سان‌فرانسیسکو، واشنگتن‌دی‌سی و نیویورک بالاترین حقوق را به گرافیست‌ها پرداخت می‌کنند، به‌گونه‌ای که گرافیست‌های اهل سان‌فرانسیسکو به‌طور میانگین ۵۴.۷۱۱ دلار در سال دریافت می‌کنند. به گزارش پی‌اسکیل، درآمد طراحان خویش‌فرما سالانه ۲۰.۰۰۰دلار بیشتر از سایر طراحان است.
گزارش BLS، بالاترین میانگین دستمزدهای پرداختی ایالت‌های آمریکا را در سال ۲۰۱۴ فهرست کرده است:
ایالت | دستمزد سالانه (به دلار) |
|---|---|
کلمبیا | ۷۲.۸۲۰ |
نیویورک | ۶۰.۵۶۰ |
کانکتیکت | ۵۸.۹۴۰ |
کالیفرنیا | ۵۸.۹۴۰ |
مریلند | ۵۸.۴۴۰ |
میانگین حقوق و دستمزد پرداختی به گرافیست‌های ایرانی نیز مطابق گزارش‌های حقوق و دستمزد پلتفرم‌های کاریابی در دسترس است. حقوق و مزایایی که کارفرمایان در تعدادی از موقعیت‌های شغلی ثبت‌شده در جاب‌ویژن به‌عنوان حقوق مدنظر خود وارد می‌کنند، منبع اصلی گزارش برای به‌دست آوردن میانگین حقوق پرداختی توسط کارفرمایان قرار گرفته است. داده‌های این بخش، از ۶۴۰۰ موقعیت شغلی ثبت‌شده در جاب‌ویژن استخراج شده‌اند:
دورنمای حرفه‌ی گرافیک
انتظار می‌رود که بازار کار طراحی گرافیک طی بازه‌ی زمانی ده‌ساله از ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲، به میزان ۷ درصد رشد کند. این نرخ رشد به دلایلی پایین‌تر از میانگین آهنگ رشد دیگر مشاغل در دوره‌ی پیش‌بینی‌شده است. چرا که توسعه‌ی سریع و گسترش روزافزون رسانه‌ها و ابزارهای دیجیتال، موجب کوچک‌شدن بازارکار برای طراحان گرافیک در رسانه‌های چاپی شده است. ازاینرو طراحانی که بتوانند در هر دو فضای دیجیتال و چاپی کار کنند، موقعیت مناسب‌تری برای اشتغال خواهند داشت. بنا بر گزارش BLS، مشاغل گرافیکی مرتبط با «روزنامه‌ها، نشریات، ناشران کتاب و کانون‌های تبلیغاتی» طی ده‌سال تا ۱۶ درصد افت خواهند کرد. در دیگر‌سو، بازار کار مشاغل گرافیکی مرتبط با طراحی سیستم‌های کامپیوتری و خدمات مرتبط با آن به‌ویژه در رشته‌ی طراحی گرافیک وب و سرگرمی‌های ویدیویی، رشد ۳۵ درصدی را نشان می‌دهد. پیش‌بینی BLS نشان می‌دهد که در آینده‌ی نه‌چندان دور، رقابت سختی بر سر مشاغل جدید شکل خواهد گرفت. در مجموع، ایجاد بالغ بر ۱۷.۴۰۰ فرصت شغلی جدید طی ده سال در این حرفه پیش‌بینی شده است.
مقایسه‌ی مشاغل مرتبط به حوزه‌ی گرافیک
روی‌هم‌رفته، رشته‌ی گرافیک بازار کار متنوعی دارد. از ساخت و طراحی صنایع دستی، طراحی انواع پوستر و آگهی تا صفحه‌آرایی کتاب و مجله، طراحی گرافیکی صفحات وب، و طراحی لوگو و نشان شرکت‌ها، همه و همه بازار کار وسیع این رشته را تشکیل می‌دهند.
